ЗҮГ

Заг, Байдрагийн гол, Залаа Чандмань овоо. Нэр нь хүртэл жигд, уул ус нь жигдэрсэн нээрээ сайхан нутаг аа. Өглөөн нарны өнгөлөг туяаг тосог гэх шиг ургах нарны зүгт Их дөт хэмээх нар урисан уудам сайхан хөндий өглөө босоход хамгийн түрүүнд нүдэнд тусдагсан. Хүүхэд байхад тэр хөндий, тэр зүгээс орчлонгийн хамаг сайн сайхан юм өглөөний ургах нартай хамт ирэх шиг санадаг сан. Арга байж уу нар тэндээс мандаж, амьдрал тэндээс эхлэдэг юм чинь. Тэр зүгт аймгийн төв байдгийг мэдэх боловч, тэр зүгт Улаанбаатар гэж гоё хот байдаг очихсон гэж боддогсон. Тэр зүгээс ах дүү, амраг садангууд, зочин гийчин ирдэгсэн. Дэлгэр Монголын дэнж хотойсон наадмын өмнө ээж минь хүүгээ энэ зүгээс харуулдан буй. Урагшаа харсан үүдтэй монгол гэрт төрж өссөн монгол хүүхдүүд зөв босож, зөв амидрах хуви тавилантай. Төр улс, төрөлх хэлнийхээ буянаар Москва, Лондон, Парис, Бруселль, Берлин, Бээжин, Питсбург, Вашингтон, Нею-Йорк, Тайпей, Будапешт, Прага, Варшав, Анкара, Истанбул, Дааблин, Сөүл, Осака, Токио гээд хил хязгаар, хэмжээ дамжаа нь байтугай зүг чиг нь мэдэгдэхгүй олон орон хотод очиж үзжээ гэвэл онгирсон болох байх даа бурхан минь. Дэлхийн хаа ч очсон хамгийн түрүүнд буусан буудал, суусан газраасаа ертөнцийн зүг чигийг мэдэхийг хичээдэг монгол зан. Очсон хүн байтугай суугаа хүн нь зүгээ мэдэхгүй мунгинаж суух. Нараар баримжаалж чигийг нь олно. Гэхдээ нар байдаг үгүйг мартсан газар зөндөө шүү дээ энэ хорвоо дээр чинь. Ертөнцийн зүгийг мэдвэл бүх юмны учир амар олдох шиг санагдана. Ядаж л төөрч мунгинахгүй. Орчин тойрноо мэдэх, мэдрэх тэндээс эхлэнэ. Монгол хүнд зүгээ олохгүй бол үйлс бүтэхгүй юм шиг санагддаг юм. Энэ бол магадгүй монгол хүний дөрвөн зүг, найман зовхисоо мэдэрч, байгальтайгаа ойр дөт явдаг нүүдэлчний унаган зан ч байж болох юм. Зүгээ мэдэхгүй мунгинаж яваад ирэх хүн алийг тэр гэхэв. Өөрийн сайнд биш сайн Их Сургууль, сайхан Эх Хэлний буянаар аралтай хойгтой, устай газартай, манантай будантай олон газар тэнэжээ. Хаана ч очсон хамгийн түрүүнд Монгол эх орон маань, ээж маань аль зүгт байгаа билээ гэж бодож суудаг юм би. Ээжтэйгээ хамт эх орноо бодож суудаг аа. Явсан зүг бүхнээсээ би ээждээ ил захидал бичдэг юм . Очсон явсан, орсон гарсан орон газрын агаар ус, амидрал байдал, сонин сайхан, солиу гажуу алгын чинээ цаасанд багтаж арав хоногийн дараа л хүрсэн байдаг аа. Илгээх нь эргэж уулзахын бэлгэдэл ээ. Ээж минь түүнийг эвхэж хямгадаад эргээд очиход үзүүлэх нь эргэж уулзсаны учир аа. Зүг гэдэг учиртай, амидралд зүг чигээ зөв мэдэх шиг хэрэгтэй юм байхгүй. Зүгээ буруу гаргавал зүдэрч амидрана шүү дүү нэр минь. Миний хөөрхөн дүү нэр адуугаа дэллэж, айргаа эсгэж, даагаа сойж, дээлээ уран барилдаж байгаа. Амидралд харсан зүг рүүгээ биш хандсан зүг рүүгээ бодолтой болгоомжтой, зоригтой зорилготой явагтун. Өглөөн гэрэлт нарны алтан цацраг урин тоссон Их дөтийн харгуйд сүүгээ өргөж, сэтгэлээ чилээсээр ээж минь хүүгээ хүлээж суугаа. Наран ургах зүг, Их Наран улсад хүү чинь сайн сууж байна, наадмаар сайхан баярлаарай. Хүүгийнхээ явуулсан чихрийг хүн бүрт хүргээрэй. Хүрэхгүй бол дахиад ирнэ ээ гэж хэлээрэй. Хүү нь удахгүй явуулна. Найман сард очиноо гэсэн ч наадмаар ирэх юм шиг санаж суугаа даа Та. Удахгүй хүү нь очино оо гэсээр байтал урд замаар хүү нь ирж яваа юм шиг харж суугаа даа Та. Энэ зүг хүүгийн чинь явсан зүг, ирэх сард хүүгийн чинь ирэх зүг шүү. Ээж минь та сайхан наадаарай. Загийн голын наадам сайхан болдог доо. 

09.07.2009