БҮШИДО БОЛ ЁС ЗҮЙН ХЭМ ХЭМЖЭЭ

Бүшидо бол үндэстэний билэг тэмдэг болсон сакура цэцгийн адил Японы нэг чухал хэсэг билээ. Энэ бол тийм их хуучирч муудчихсан, гундаж хатчихсан зүйл, түүхийн зүгээр нэг буян өглөг биш юм. Гоо сайхан, хүч чадлаараа өдий хүртэл амидарсаар байгаа үнэт зүйл билээ. Энэ бол гарт баригдаж, нүдэнд харагдах хэлбэр дүрсгүй боловч ариун тансаг үнэр нь бидэнд мэдрэгдсээр байгаа зүйл. Түүнийг төрүүлж, төлөвшүүлсэн нийгэм нь аль хэдийн үгүй болжээ. Феодалын нийгмийн үр төл болсон бүшидо ёс зүйн дэг сургаалаараа одоо ч биднийг гэрэлтүүлэн гийгүүлсээр байна. Харамсалтай нь эрдэмтэн судлаачид хүртэл мэдэхгүйгээсээ болж ёс зүйн тогтолцоо хэзээ ч хаана ч байгаагүй хэмээн дутуу дулимаг дүгнэлт хийж байсан. Карл Маркс “Капитал” –даа “Одоо ч амид оршин буй Японы феодализмын улс төр, нийгмийн тогтолцоог судлан үзэхийг” уншигчдад сануулж байсан билээ. Би ч гэсэн миний уншигчид Японы ёс зүйн хэм хэмжээнээс суралцана гэдэгт найдаж байна. Би Европ болоод Японы феодализмыг харицуулах зорилго тавиагүй. Миний зорилго бол Бушидогийн уг гарал, эх үүсвэр, онцлог, номлолыг бичих хэрэг байлаа. Мөн түүний нийгэм олонд үзүүлэх нөлөө, цаашид хэрхэн нөлөөлж оршин тогтох чадварын талаар бичих хэрэгтэй байгаа юм. Бүшидо хэмээх уг япон үг нь ойролцоо утгаар нь хэрэглэж байгаа англи хэлний chivalry буюу ёс зүйн тогтолцоо гэдэг энэ үг, мөн horsemanship буюу морь унасан хүн гэдгээс ч өргөн дэлгэр утга агуулгатай юм. Бу-ши-до гэдэг бол Цэргийн зам мөр гэсэн утгатай үг. Энэ бол тэдний ажил төрөл, өдөр тутмын үг яриа, үйл хөдлөлдөө дагаж мөрдөх учиртай ёс журам аж. Тэдний ёс суртахууны хууль журам юм. Үүнээс үүдэн би бүшидо хэмээх япон үгийг нь хэрэглэмээр байна. Яагаад гэвэл юутай ч харицуулашгүй өөр бөгөөд өөрийн гэсэн зан төрх, сэтгэлгээтэй учраас тэр. Үндэсний өвөрмөц чанарыг өөртөө агуулж байдаг. Энэ бол гагц Япон хэлэнд биш бусад хэлэнд ч байдаг зүйл. Бушидо бол самуурай нарын дагаж мөрдөх ёстой ёсзүйн цогц дүрэм журам юм. Энэ нь эр хүний зүрхээр бичигдсэн хэлэлцэгдэж батлагдаагүй хууль юм. Бүшидо бол ганц хүний ухаан сэтгэлгээгээр биш ард түмний төр улсаа зэр зэвсгийн хүчээр төвхнүүлж эхлэснээс хойшхи хэдэн зуун жилийн үр дүнд бий болсон зүйл юм. Арван долдугаар зууны үеэр цэргийн хууль буюу бүкэ хатто гэж байлаа. Тэдэнд хэрхэн гэрлэх, цэргийн хуаранд хэрхэн амидрах зэрэгхэн байснаас биш ёс суртахууны талаар тэгнэ ингэнэ гэсэн юм бараг байсангүй. Ийм учир бүшидог тэнд, төдийгөөс эхлэжээ гэж тодорхой цаг хугацаа хэлэх боломжгүй юм. Харин ямар ч байсан феодалын нийгмийн үед бий болсон нь тодорхой бөгөөд бүр нарийн цаг хугацаа хэлэх боломжгүй юм. Англид феодалын улс төрийн тогтолцоо Норманы эзлэн түрэмгийлэлийн үеэс (1066) тогтсон гэж үздэг. Японд 12 дугаар зуунд Ёритомогийн үеэс бий болсон гэж үздэг. Харин Английн феодал тогтолцооны нийгмийн хэлбэрүүд нь Вилияамын Хаант улсаас өмнөх үед хамаарна. Японд бол феодал тогтолцоо Ёоритомогийн үеэс бүр өмнө үр нь соёолж байжээ. Японд европийн адил феодалын тогтолцоо бүрэлдэн бий болоход бүши давхарга аяндаа нийгмийн хүч болон тодрон гарч ирсэн байна. Энэ нь харуул, хамгаалагч гэсэн утгатай самуурай хэмээх үг юм. Сино-Япон хэлний бүкэ буюу бүши-г Японд их хэрэглэх болжээ. Үгийн утга нь тусгай анги давхаргын хөлөг баатруудын тулаан гэсэн шиг утгатай аж. Уг удмаасаа байлдах дайтахыг өдөр тутмын үйл хэргээ болгосон бүдүүн бараг улс байж. Сүүлдээ тэд байгалийн шалгарлаар шигшигдэн үлдсэн улс юм. Урт удаан хугацааны дайн тулаан үргэлжлэх явцад хүч зоригоороо шалгаран үлджээ. Эмэрсоны үгээр хэлбэл тэд бол “жинхэнэ эрмэг адгуус адил бүдүүлэг, хүчит , хүний үнэргүй эрчүүд” байсан байна. Тэдэнд олон сайн тал, эрхэм хүндэтгэл, өндөр хариуцлага байсан. Удалгүй тэд хариуцлагаа ухамсарлаж, тухайлбал өөр өөрсдийн овог аймгийн өмнөөс тулалдах тул өөрсдийн нийтлэг шалгууртай болох ёстойг анзаарсан байна. Тэдэнд ёстой эр хүн шиг үзэх тулаан, хүүхдийнх шиг цэвэр ариун зан суртал алин болохыг шүүх хэмжүүр хэрэгтэй болжээ. Энэ бол цэрэг дайчин, энгийн ард иргэний ёс зүйн үндэс биш биз? Англи банди хоёр янзын бодолтой. Нэгдүгээрт жижиг хүүхдийг дээрэлхэхгүй, хоёрдугаарт том хүүхдэд бууж өгөхгүй, айж хулчийж зугтахгүй. Энэ бол Английн суут төрийг цогцлоох маш том тулгуур суурь болсон аж. Бушидо ч мөн адил үүнтэй эн тэнцүү юм. Зарим зоригтой эрчүүд мөн дайнд итгэдэг. Бусдын хувьд бүх урлагийн үндэс суурь, их ашиг, эр хүний чадал хүчийг харуулдаг гэж үздэг. Хүүхэд ахуй наснаасаа ийм үзэл бодлыг өвөрлөн өсөж өндийхийн зэрэгцээ аж амидрал нь өргөжин, хүмүүстэй түмэн зүйлийн утас учигаар холбогдож ирэхийн цагт хүүхэд ахуйнхаа итгэл үнэмшлийг залж, өөрийнхөөрөө улам гүнзгийрүүлэн хөгжүүлдэг. Өндөр дээд ёс суртахуунгүй дайн тулаан байсан бол бүшигийн мөрөөдөл болоод самуурай аль хэдийн үгүй болох байсан байх. Бас нэг нөхөр “дайн, шашин, нэр төр гурав бол Христосын гурван сүнс” гэсэн байдаг. Японд бол Бүшидогийн амин сүнс гэж хэлэх хэд хэдэн зүйл бий.

CHAPTER I
Bushido as an Ethical System

Chivalry is as much a part of Japan as its national flower, the cherry blossom. It is not an old, dry, historical virtue. It is still a living object of power an beauty. While it has no shape, we know that we are under its influence. The social conditions in which it was born have long disappeared. The light of chivalry, which was a child of feudalism, still shines upon us with its moral teaching. It is a pleasure for me to think about it, as it is for some English people to think about their past knights in shining armor. It is sad and disappointing to note, however, that even some scholars do not know that chivalry ever existed anywhere at any time. Carl Marx, in his Capital, however, urged his readers to study the social and political institutions of feudalism, as it then existed in Japan. I also hope my readers will study the chivalry of present day Japan. I do not intend to compare European and Japanese feudalism. My attempt is rather to write about the origin and sources of our chivalry, its character and teaching. I also write about its influence on the masses and the continuing permanence of that influence. The Japanese word which I have roughly call chivalry is more than just horsemanship. Bu-shi-do literally means Military-Knight-Ways. These are the ways which fighting nobles should observe in their daily lives and follow in their work. They are the moral rules of warrior class. From now on I would like to use the Japanese word because it is a teaching which is very unique and produces a distinct type of mind and character. So it is with some words. They are very expressive of national character. This is not just the case with some Japanese words but also other languages. Bushido, then, is a set of moral rules which the samurai had to follow. It is an unspoken law written only in the heart of man. It was founded not by one man alone but was the result of the natural growth of centuries of military careers. Early in the 17th century there were military laws (buke hatto). They had to do mostly with marriages, castles and so on, almost nothing about moral instruction. We cannot, therefore, point to a define time and say, “Here is where it began.” It was born in the feudal age but feudalism itself is hard to identify with a specific time. In England the political institutions of feudalism may be said to date from the Norman Conquest (1066). In Japan we may also say that its rise was at the same time Yoritomo came to power in the 12th century. But in England we find that the social previous to William the Conqueror. The seeds of feudalism in Japan also existed long before Yoritomo. Also, in Japan as in Europe, when feudalism formally started, the professional class of warriors naturally became widely known. These were known as samurai, meaning guards or attendants. The Sino-Japanese word buke or bushi came into common use in Japan. The words mean “fighting knights,” who were a privileged class. Originally they must have been a rough breed whose work was fighting. They were survived over periods of constant war. To borrow Emerson’s phrase, they were “a rude race, all masculine, with brutish strength.” They had many advantages, great honor and heavy responsibility. Soon they left the need of a common standard of behavior, especially since they were always fighting and belonged to different clans. They were in need of some measure by which to be judged such as fair play in fight, a primitive sense of childhood morality. Is this not the root of all military and civic virtue? The British boy had two ideals: 1) never bully a smaller boy and 2) never run away from a bigger one. This is the basis on which very strong morals can be built. This is the basis on which the greatness of England was built. The same was true of Bushido. Some of the most gentle-hearted of men also believe in war. For others it is the foundation of all the arts, high virtues and powers of men; war nourishes the great nations. Childhood begins with these ideas and so does knighthood, but this faith seeks its own justification, satisfaction and development. War without high moral support would fall far short of the ideals of knighthood and the samurai. One man said that religion, war and glory were the three souls of a perfect Christian knight. In Japan there were several sources of Bushido.