Багш аа, засдаг хүн гэж юу гэсэн утгатай юм бэ, миний толинуудаас олддоггүй гэж Японд соёл судлалаар сурч байгаа нэг монгол оюутан утасдаж байна. Хуучин утга зохиол уншиж байгаа бололтой юм аа, овоо шүү баярлаж байлаа. Сүүлийн үеийн юманд бол энэ үг байхгүй л дээ.
Засдаг хүн гэхээр одоогийн хүүхдүүд аягүй бол ойлгохгүй байх аа. Аягүй бол ч юу байхав ерөөсөө ойлгохгүй болоод л асууж байгаа. Иймэрхүү хуучины сайхан үгсийг манай залуучууд мэдмээр, сурмаар. Энэ бол гагц тэр “куули муил засчикдаг күн” буюу тэгэж засах эрктэй хуульзүйн сайд майдын тухай биш л дээ. Монгол хэлэнд салаа утга гэж нэг юм байна. Монголчууд хуурмаг зантай, нүүрэн дээрээ инээчихээд цаашаа харахаар муу хэлдэг, хуурмаг зантай, ёстой нөгөө “хэлэн дээр нь чихэр, шилэн дээр нь хутга” тавьдаг хүнийг ийн засдаг хүн хэмээн нэрлэдэг юм. Яг энэ үгний хувьд энэ бол цөм утга нь.
“Монгол хэлний дэлгэрэнгүй тайлбар толь” (Уб., 2008) -д “засдаг гэдэг үгийг “Сайхан царайлж байгаад худал үг хавчуулж, хуурмаг аашлах зантай”, засдаглах гэдэг үгийг “сайхан үг хэлж бусдыг хууран мэхлэх, зориуд худал ташаагаар мэхлэх” (Д-Л, 992-р хуудас) гэж яг дээрхтэй ойролцоо утгаар тайлсан байна. Засдаг хүн захаас аваад бий. Маний, бидний эргэн тойронд ч байсан, одоо ч байж л байгаа. Гэхдээ энэ их явуургүй зан.
Ингээд засдаг хүн гэдэгт хууль мууль засдаг нь ч багтана, хууль бус юм хийдэг гэдэг утгаар, худал хуурмаг зантай нь ч багтана, хуурч залилах гэсэн утгаар, хувцас хунар засдаг нь ч багтана, засаж залруулах, тохирууулж тааруулах гэсэн утгаар, дүү минь. Хамгийн гол нь хуурамч, худалч засдаг хүнээс хол бай.
No comments:
Post a Comment