Монголд хавар болж сургууль соёлын төгсөлт болж байна... Монгол, хятад хэлний ангид орж, сурч, төгсөж байснаа эхнэр бид хоёр дурсаж хааяа хуучилдаг юм. ... Монголчууд хятадад дургүй нь хэнээс ч нуухгүй үнэн. Хятадууд монголчуудад дургүй л байлгүй. Ер нь хөрш орнууд хэзээ л бие биедээ сайн байлаа. Дургүй хүмүүс бие биенээ муу муухайгаар нь хэлэх. Бид хятадыг хужаа гэдэг. Уг нь хужаа гэдэг нь хятад хэлний хуа чиао буюу гадаад орноо цагаачлан суугч хятад хүн хэмээх утгатай хятад үг бөгөөд монгол хэлэнд хужаа болжээ. Тийм ч хэлж болохгүй баабаа үг биш л дээ. Би бол МУИС-ийн монгол хэл, уран зохиолын анги төгссөн төв халхын ард монгол. Миний аав улсын сайн малчин Лувсан гэж Чойбалсангийн шагналтай ажилсаг хар хүн байсны бага хүү. Одоо ч аав минь Баян хөндийдөө хонио эргүүлж, адуугаа залсан шиг зусаж суугаа. Намайг сурч байхад монгол хэлний хоёр анги буюу жар орчим хүүхэд сурдаг байлаа. Харин манийг сурч байхад монгол хэлний ангид ихэнхи нь “пролетари борчуудын хүүхэд” байсан ч Төв хорооны нэгдүгээр нарийн бичгийн дарга, онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд, яамны сайд, дарга, алдартай сэтгүүлч, дуучдын хүүхэд хүртэл байж билээ. Харин бас нэлээд нь хойноос “агаар таараагүй” ирсэн хэдэн нөхөд байсан юм. Тэд ээж аавынхаа санаанд тултал сурна гэж байдаггүй хойно ямар байсан МУИС-д бас тэгж “агаар нь таардаггүй” бололтой байсан. Сурахад арай амар юм уу л гэж ордог байсан болов уу? Сүүлд мэдэхнээ Төв Хорооны нөхдүүдэд ойр шадар бас бус нөхдүүд байсны дэмээр орцгоодог байсан юм билээ л. Одоо бол монгол хэлний ангид үр хүүхдээ өгдөг “тэнэг дарга” олдохоо байсан байна. Харин манай эхнэр бол Баянхонгорын гаралтай монголдоо нэртэй эмчийн охин. Хань маань хятад хэлний ангид сурч байсан болохоор тэр үеийн бидний хэлж дадсанаар “хужаа хэлнийхнийг” сайн мэдэх. Хятад хэлний анги бол тухайн үедээ их сургуулийн элсэлтээр шууд авдаггүй харин нэгдүгээр анги гайгүй төгссөн “толгойтой” хүүхдүүдээс шилж сонгож, бараг Төв хороогоор хэлэлцэх шахуу юм болж авдаг “тусгай анги” байлаа. Тэр үед их л нарийн судалгаа хийж авдаг юм байлгүй дээ гэж боддог байлаа. Харин физик, математик, эдийн засаг, хуулийн ангиас орсон хүүхдүүдийг ажиглавал голдуу л бас дарга нарын хүүхдүүд байдаг байж билээ. Гэвч дарга нарын хүүхдүүд нь явж явж хужаагийн удам угсаа байсан гэдэг юм. Хэрэг дээрээ төв хороо “энэ яг хужаа мөн биз хө” гэдгийг баталгаажуулан тогтоодог байсан юм шиг. Үүнийг манай гэргий төгссөн хойноо мэдээд бүр гутарч үхэх шахсан. Тэр үед төгслөө гэж гэр гэрээрээ дамжиж хэсдэг ёс байв шүү. Тэгээд сургуулиа нэгэнт дүүргээд гэр гэрээр нь ороход эмээ нь ч юм уу, өвөө нь ч юм уу харсаар байтал бэлцийсэн нүдтэй, бээцийсэн хөлтэй, арзайсан шүдтэй, данхайсан толгойтой хужаа байж байсанд бүр гайхаж орхисон гэдэг. Нээрээ сүүлд заримынх нь овог нэрийг ч сайн ажиглавал хужаа хэлний гарал язгууртай ч байх шиг. Хаяг нь хотын байшинд боловч хоёр, гурван буудлаас ч яваад байсныг санах. “Тэгнэ ээ тэр, Баагий цаанаа л нэг зөв дуудаад, бүр нэг өөрийнхөө юмыг сурч байгаа юм шиг сайн сураад, арай өөр байсан”-ы учрыг оллоо. Эхнэрийн тооцоолсоноор арван хүүхдийн гурав нь л монгол байсан болов уу, үгүй болов уу. Ингээд бодохоор монгол дээд боловсролтой “боловсорсон хужаа”-гаар аль хэдийн дүүрсэн, дүүрэх дүүрэхдээ чухам чухал газар бүр их байгаа даа гэж хар бууна. Харин одоо бол өөр болж. “Ориг анги”-д жинхэнэ сурч эхлэсэн цаг үе явж байна. Хил, хэл нэвтрэхгүйн зовлон багаслаа. Хэн дуртай “хужаа удамтай” нь хүүхдээ бүр хар нялхаар нь дундад улсад явуулж, дотор газрын хэл, соёлд зориуд сургаж, дасгаж байна шүү. Асуухаар хэл сургах гэж явуулсан гэх. Яг үнэндээ дан хэл өнөөдөр мэргэжил биш болсоныг бараг бүгд ойлгож байгаа шүү дээ. Гэхдээ хэл, соёл хоёр заавал хамт явдаг л даа. Мах цусанд нь урд газрын юм байгаа болохоор хүүхдүүд нь ч дуртай, баяр хөөртэй байх шиг харагдана. Манай хүүхдүүд бол “хужаад юу ч авахгүй дээд зэргийн хангамжтай, үнэгүй сураад ир” гэсэн ч за аав минь больж үхье гээд хөдлөх шинжгүй. Яагаад айлын хүүхдүүд хятад яваад байгаагийн цаад учир нь удам судар, мах цусандаа байна. Үүнийг энэ зуун Хятадын зуун болно гэж сайхан тайлбарладаг ч үнэндээ тийм биш, хүүхдээ сургах сайхан далим юм даа гэж бодож сууна. Хар нялхаар нь дотор газар хүүхдээ сургаж буй жинхэнэ монгол хүн хэр олон байгаа бол “ориг” ангид?
No comments:
Post a Comment